W sobotę 8 marca, w 110 rocznicę wysadzenia szczytu Łysy Wierch, odbyła się piąta edycja historycznego marszu „Kierunek Manyłowa”, organizowanego wspólnie z Nadleśnictwem Baligród, Stowarzyszeniem Eksploracyjno-Historyczne „Galicja”, Gminnym Ośrodkiem Kultury w Baligrodzie i Gminą Baligród. Tegoroczna edycja przyciągnęło rekordową liczbę uczestników – ponad 170 osób oddało hołd poległym żołnierzom walczącym w czasie I Wojny Światowej w rejonie Łysego Wierchu, historycznie zwanego Manyłową. Po raz kolejny na szczyt dotarli z nami goście z zagranicy, tym razem przedstawiciele ze Słowacji. W wydarzeniu wzięła też udział największa ilość rekonstruktorów, którzy swoją obecnością wprowadzili odpowiedni klimat.

Pierwszym punktem spotkania było zwiedzanie Izby Pamięci w Baligrodzie, gdzie uczestnicy mieli okazję zapoznać się z przedmiotami znalezionymi w okolicy Baligrodu - elementami amunicji, mundurów, reprodukcjami map i listów, a także kopiami obrazów czy dokumentacją fotograficzną z akcji poszukiwawczych.

Następnie wyruszono do Rabskiej Doliny, do schronu Synarewo, skąd rozpoczynała się trasa „Kierunku Manyłowa”. Zebranych powitał Artura Hejnara z SEH „Galicja” oraz Wojciecha Głuszko, Nadleśniczego Nadleśnictwa Baligród. Licznie zgromadzeni wysłuchali krótkiej historii o toczących się w okolicy walkach oraz projektu Manyłowa. Każdy z obecnych otrzymał pamiątkową pocztówkę oraz przypinkę, a także ważne instrukcje dotyczące przebiegu samej trasy i panujących na niej warunków. 8 marca to także święto kobiet – Wojciech Głuszko w imieniu wszystkich mężczyzn złożył życzenia płci pięknej z okazji jej święta, a SEH „Galicja” wręczyła wszystkim kobietom upominki.

Wyruszono na szczyt. Kulminacyjnym punktem spotkania co roku są odczyty między innymi fragmentów pamiętników pisanych przez uczestników walk. W tym roku Bogusław Głód w mundurze 4 Bośniacko-Hercegowińskiego Pułku Piechoty, odczytał zapiski Hansa Horinka – naocznego świadka szturmu na Manyłową z 12 marca 1915 roku. Po odczycie uczestnicy zebrali się wokół cmentarza, gdzie złożone są szczątki poległych żołnierzy. Złożono symboliczne wiązanki. Uroczystości na szczycie zakończono modlitwą za zmarłych. Po oficjalnej części grupa udała się w drogę powrotną do wiaty Rabe, gdzie czekał na wszystkich posiłek i herbata oraz opowieści przy ognisku.

Manyłowa wciąż nosi ślady wojennej przeszłości. Tego typu inicjatywy sprawiają, że historia nie zostaje zapomniana, a tragiczne losy walczących w tym miejscu żołnierzy wciąż skłaniają do refleksji i budzą szacunek.

Dziękujemy Stowarzyszeniu Eksploracyjno-Historycznemu „Galicja”, GOK w Baligrodzie i Gminie Baligród za kolejny rok współpracy przy organizacji tego wydarzenia, a wszystkim obecnym za tak liczne przybycie.

Do zobaczenia za rok!

Fot. Marcin Scelina, Bogusław Kot, Grzegorz Słabiak